Organizmy roślinne, zwierzęce i ludzkie mają wiele wspólnych cech. Każdy organizm posiada gruczoły dokrewne. Charakteryzują się one wszystkie tym, iż nie mają one przewodów wyprowadzających.

W związku z tym do niedawna nazywano je gruczołami bez przewodów. Wytwarzają one charakterystyczne wydzieliny nazywane hormonami. Mają one różny charakter biochemiczny, który wpływa, przez skomplikowane reakcje, pobudzając oraz regulując, a czasami zwalniając aktywność metaboliczną najrozmaitszych komórek, tkanek oraz narządów.

W organizmie roślinnym występują substancje wzrostowe, będące naturalnymi regulatorami rozwoju roślin. Należą one do związków małocząsteczkowych, mających różnorodną budowę chemiczną.

Związki te są zdolne do przemieszczanie się w roślinie. Warunkiem harmonijnego biegu każdej z faz rozwojowych rośliny jest występowanie ich w komórce. Substancje wzrostowe biorą udział w definiowaniu odpowiedzi rośliny na czynniki stresowe środowiskowe (m. in. temperatura) i związane z zakażeniami (infekcjami) patogenne.

Do grupy substancji wzrostowych mających największe znaczenie nalezą fitohormony, inaczej nazywane hormonami roślinnymi. Uczestniczą one w regulacji każdego z etapów rozwojowych roślin, począwszy od kiełkowania nasion, przez wzrost wegetacyjny, różnicowanie oraz organogenezę, owocowanie, dojrzewanie, a na starzeniu i śmierci kończąc.

Głównymi cechami fitohormonów jest powszechność występowania, występowanie oraz aktywność biologiczna w niskich stężeniach, a także występującym rozdziałem pomiędzy miejscem, gdzie odbywa się synteza w roślinie a miejscem działania.

Funkcjonowanie hormonów charakteryzuje się niską specyficznością. Różni się ono w zależności od narządów, tkanek oraz stadium rozwoju rośliny. Na to w jaki sposób działają fitohormony oddziałuje ich stężenie w tkankach.

Reguluje go intensywność biosyntezy, szybkość oraz kierunek transportu, a także szybkość rozkładu enzymatycznego. Przeważnie jednakowy proces bądź zjawisko kontrolowane jest przez więcej niż jeden fitohormon, a pojedyncze fitohormony mogą przynieść efekty przeciwstawne bądź wspierające (synergiczne).

W tym przypadku mamy do czynienia z efektem plejotropowym, który mówi o tym, iż taki sam fitohormon uczestniczy w regulacji więcej niż jednego zjawiska lub procesu w roślinie. (Szeykowscy Alicja i Jerzy „Słownik botaniczny” Wyd. Wiedza powszechna, s. 856.)

Zapraszam do przeczytania ciekawego tematu —> Narządy zmysłu u różnych gatunków zwierząt i ludzi

Jednym z największych gruczołów dokrewnych jest tarczyca. Jej hormony wywierają pobudzający wpływ na przemianę materii, wzrost, a także fizyczny oraz umysłowy rozwój organizmu. Wywiera ona wpływ także na czynności płciowe. U samców w sytuacji niedoczynności tarczycy następuje osłabienie popędu płciowego i zmniejszenie intensywności spermatogenezy.

Natomiast u samic w wyniki niedoczynności oraz nadczynności tarczycy występują zaburzenia w płciowym cyklu oraz zmniejsza się ich płodność. Jeżeli niedoczynność tarczycy w miejscach o niskiej zawartości jodu trwa dłuższy okres czasu to następuje zmniejszenie tempa przemiany materii, niedorozwój umysłowy (kretynizm), a także powstanie obrzęku śluzakowatego.

Z kolei efektem nadczynności owego gruczołu jest choroba Basedowa, której przyczynami są m. in. wychudzenie oraz wytrzeszcz oczu. Natomiast u ludzi tarczyca wpływa przyspieszająco na metabolizm, przyrost ciała oraz dojrzewanie.

U kręgowców lądowych dostrzec można gruczoły przytarczycowe (przytarczyce). Kiedyś nazywane były ciałkami nabłonkowymi. Tworzą one mała strukturę, których wielkość sięga kilku milimetrów.

U ssaków wyróżnia się gruczoł przytarczycowy zewnętrzy oraz wewnętrzny. Ich zadaniem jest wytwarzanie parathormonu – hormonu kontrolującego stężenie wapnia i fosforu zawartego w surowicy krwi. Skutkiem niedoczynność tego gruczołu jest obniżenia stężenia wapnia we krwi, a nadczynności jego zwiększenia.

W wyniku tego kości mogą zostać odwapnione i osłabione i się powyginać. Zbyt mała ilość parathormonu przyczynia się do powstania schorzenia nazywanego tężyczką. Schorzenie to w wyniku drgawek kloniczno-tonicznych powoduje śmierć.

Z kolei w organizmie człowieka gruczoł ten podwyższa stężenie wapnia we krwi oraz obniża stężenie potasu. Kolejnym gruczołem dokrewnym występującym w organizmach zwierzęcych i człowieka jest przysadka. Chociaż ma ona wielka aktywność hormonalną to jest to jeden z najmniejszych gruczołów dokrewnych.

Jej funkcjonowanie wywiera znaczący wpływ zarówno na układ wewnętrzny wydzielania, jak i na cały organizm. U człowieka występuje przedni płat przysadki. Wytwarza on wiele hormonów. Pierwszym z nich jest hormon tyreotropowy (TSH), który pobudza tarczycę.

Kolejnym hormonem jest hormon luteinizujący (LH), który zwiększa wydzielanie progesteronu u kobiet oraz testosteronu u mężczyzn i wywołuje owulację. Natomiast hormon folikulotropowy (FSH) zwiększa syntezę estrogenu oraz dojrzewanie komórki jajowej u kobiet, a u mężczyzn wpływa pobudzająco naprodukowanie nasienia.

Czwartym hormonem produkowanym przez przedni płat przesadki jest ACTH. Pobudza on wydzielanie hormonów steroidowych przez nadnercza. Z kolei prolaktyna pobudza wytwarzanie mleka. Ostatnim hormonem wytwarzanym przez ten gruczoł jest somatotropina, inaczej nazywana hormonem wzrostu (GH). Wywiera ona pobudzający wpływ na wzrost ciała, a także odpowiada za skok pokwitaniowy.

Następnym gruczołem dokrewnym jest szyszynka. Wcześniej nazywana nasadką mózgową. Produkuje ona melatoninę, która oddziałuje na działalność hormonalną podwzgórza oraz wpływa zwalniająco na rozwój płciowy osobnika.

Choroby kotów brytyjskich

Ponadto, odpowiada ona za biologiczne rytmy sezonowe oraz około-dobowe. Z kolei u człowieka melatonina zwiększa senność, wpływa na cykl snu-czuwania, a także uczestniczy w rozpoczęciu dojrzewania płciowego.

Nadnercze, nazywane również gruczołem nadnerczowym to parzysty gruczoł dokrewny. Zlokalizowany jest w jamie brzusznej, po obu stronach kręgosłupa. Zarówno u człowieka jak i zwierzęcia występuje tu rdzeń nadnerczy. Tworzą go dwa zasadnicze rodzaje komórek chromochłonnych, produkujących adrenalinę oraz noradrenalinę.

Każdy z tych hormonów zaliczany jest do katecholamin. Posiadają one zasadnicze podobieństwa oraz różnice, w obszarze funkcjonalnym. Zakłada się, iż istnieje związek pomiędzy agresywnością indywidualnymi gatunkami a ilością wytwarzanej noradrenaliny.

Przykładowo agresywny kot produkuje więcej owego hormonu w porównaniu ze spokojnym królikiem.

W zależności od gruczołów dokrewnych zachowania ludzi, zwierząt i roślin różnią się. Hormony roślinne ze względu na ich budowę w przeciwieństwie do zwierzęcych i ludzkich ulokowane są w innych miejscach.

Natomiast gruczoły dokrewne u zwierząt i ludzi w większości produkowane są przez te same gruczoły i noszą takie same nazwy.